Οικονο-μετρία

Μέτρα και κόντρα μέτρα. Μέτρα που έπρεπε να έχουν παρθεί και δεν πάρθηκαν έγκαιρα, μέτρα που λήφθηκαν και μάλιστα σε δέσμες, πρώτη και δεύτερη, μέτρα που πρόκειται να παρθούν, θα λαλήσουμε στο τέλος. Έτσι που μας κατάντησαν δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, όχι τι πρόκειται να μας ξημερώσει η επομένη, αλλά ούτε πώς θα περάσουμε την κάθε μια ημέρα.

Έχει γραφεί κατ’ επανάληψη και έχει αρκούντως αναλυθεί, η δραματική κατάσταση στην οποία βρέθηκε η χώρα εξαιτίας των εγκληματικών πράξεων και παραλήψεων όλων αυτών που μας κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια και θα ήταν άσκοπο να τα επαναλάβω. Εν πάση περιπτώσει ξυπνήσαμε μια μέρα και καταλάβαμε, ή μας έδωσαν να καταλάβουμε, δεν έχει και τόση σημασία, πως τέλειωσε το πάρτι. Τόσο ήταν. Ένα όνειρο που έσβησε και πάει.

Δεν βαριέσαι όμως, καλά περάσαμε. Αποκτήσαμε τη σπιταρόνα μας, το εξοχικό μας, την αυτοκινητάρα μας και δυο τρία άλλα ακόμη, γιατί καμιά οικογένεια που σέβεται τον εαυτό της δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με ένα και μοναδικό αυτοκίνητο. Από εκεί και πέρα και τι δεν θέλαμε! Τουλάχιστον ένα κινητό για κάθε μέλος της οικογένειας, εξεζητημένα ρούχα, επώνυμα παπούτσια, πανάκριβα έπιπλα και άλλα είδη εξοπλισμού, να ζήσουμε και λίγο σαν άνθρωποι, βρε αδερφέ, και να μπούμε στο μάτι του γείτονα που μας κάνει τον καμπόσο. Και βέβαια τις βόλτες μας, τις ξάπλες μας, τις άπλες και τα ώπα μας. Τις δουλειές του σπιτιού τις αναθέσαμε στην αλλοδαπή παραδουλεύτρα και όσο για αγροτικές εργασίες, ας είναι καλά οι μετανάστες.

Σαν βασιλιάδες περνούσαμε. Κι ας μεγάλωναν υπερβολικά οι λογαριασμοί των δανείων. Κι ας έτρεχαν οι δόσεις. Κι ας παραφούσκωναν οι κάρτες. Σήμερα να τη βγάλουμε και για το αύριο ποιος νοιάζεται. Μήπως τα ίδια δεν έκανε και το κράτος που ξόδευε ασυλλόγιστα, οι προϋπολογισμοί ήταν μόνο για να πέφτουν μόνιμα έξω και γενικά συμπεριφερόταν σαν μικρομέγαλο κακομαθημένο. Και στο τέλος, μ’ αυτά και μ’ αυτά, να το Δημόσιο Χρέος στα ύψη και τα ελλείμματα στο 13 και 14 %.

Τα έβλεπαν οι Ευρωπαίοι εδώ και χρόνια και τραβούσαν τα μαλλιά τους. Μας έκαναν συστάσεις και κόντρα συστάσεις, μας έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου, αλλά πού εμείς. Σιγά μη τους δίναμε σημασία. Ξενέρωτους τους ανεβάζαμε που δεν ξέρουν να ζήσουν και να γλεντήσουν, μίζερους τους κατεβάζαμε επειδή αγόραζαν από το σούπερ μάρκετ μια ντομάτα και μία φέτα καρπούζι, την ώρα που εμείς γεμίζαμε τίγκα τις σακούλες που για να τις μεταφέρεις χρειαζόσουν βοηθητικό προσωπικό. Τα ίδια και χειρότερα στις ταβέρνες. Μία σαλάτα και μισή μερίδα αυτοί, φέρε, φέρε και φέρε εμείς. Και από ετούτα και από εκείνα και από τα άλλα. Για να μείνουν ανέγγιχτα στο τέλος τα μισά.

Φυσικά, φυσικότατα, ήταν αδύνατον να συνεχιστεί η ίδια κατάσταση, όχι γιατί μας έπιασαν οι τύψεις ξαφνικά, αλλά γιατί μας πήραν χαμπάρι οι αγορές και ανέβασαν τα spreads στον Θεό. Όχι, δεν μας έβαλε στο μάτι καμιά σκοτεινή δύναμη, ούτε εξυφάνθηκε αιφνίδια κάποια συνομωσία ενάντια στο «ανάδελφον έθνος» μας, για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του αλήστου μνήμης κ. Χρήστου Σαρτζετάκη. Αυτά είναι παραμύθια της Χαλιμάς. Ψεύτικες διαβεβαιώσεις δίναμε, λόγια που τα έπαιρνε ο αέρας και τα ξεχνούσαμε αμέσως, αποκρύπταμε στοιχεία, αλλοιώναμε άλλα. Παλιά μου τέχνη κόσκινο, θα μου πεις.

Μόνο που το κάθε θαύμα διαρκεί συνήθως τρεις ημέρες, ενώ το δικό μας άντεξε κοντά τρεις δεκαετίες. Και πάλι καλά, εδώ που τα λέμε. Όμως κάποια στιγμή έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Δεν μας φταίνε οι δανειστές, ούτε οι αγορές. Αυτές τη δουλειά τους κάνουν. Τα συμφέροντά τους πασχίζουν να διασφαλίσουν σε τελική ανάλυση. Τράπεζες είναι ως επί το πλείστον ή funds (επενδυτικά, κερδοσκοπικά κεφάλαια) που τοποθετούν τα διαθέσιμά τους σε ασφαλή υποτίθεται κρατικά ομόλογα, προσπαθώντας να κερδίσουν κάτι παραπάνω. Εμείς τι κάνουμε;

Η καθαρή αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση δεν είχε πολλά περιθώρια ελιγμών. Ο χρόνος πίεζε ασφυκτικά και είχε να διαλέξει ανάμεσα σε δύο κακά. Τα επώδυνα μέτρα ή την πτώχευση της χώρας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Διάλεξε ως συμφερότερο το πρώτο. Και εδώ ωστόσο θα έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στη δραστική μείωση των κρατικών δαπανών και την αύξηση της φορολογίας. Για τους δικούς της λόγους έδωσε από την αρχή το βάρος της στην αύξηση των εσόδων. Με αυτή τη λογική, μας αλάλιασε στους φόρους. Δυο φορές αύξηση στον ΦΠΑ και επέκτασή του σε απαλλασσόμενες μέχρι τώρα κατηγορίες, δύο φορές στα καύσιμα και τους φόρους πολυτελείας, επιπλέον φόροι στα ακίνητα, πόθεν έσχες, κατάργηση φοροαπαλλαγών. Μόνο που ο διαβρωμένος από κάθε άποψη και ακέφαλος κρατικός μηχανισμός αδυνατεί να ανταποκριθεί. Εάν σε όλα αυτά προσθέσεις και την οικονομική στενότητα που είναι αποτέλεσμα της ύφεσης και της αναδουλειάς που πλήττει την αγορά, πώς να συγκεντρωθούν τα επιπλέον έσοδα και πώς να αποδώσουν τα μέτρα;

Στον τομέα των δαπανών το κύριο βάρος έπεσε στην περικοπή μισθών και συντάξεων του δημόσιου τομέα, στο ασφαλιστικό και την αλλαγή των εργασιακών σχέσεων. Όχι πως ορισμένα από αυτά τα μέτρα δεν ήταν απαραίτητα, αλλά από μόνα τους αντί να λύσουν το πρόβλημα το επιτείνουν, αφού στερούν από την αγορά πολύτιμη ρευστότητα. Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Πολλά, κατά την ταπεινή μου γνώμη. Κατά πρώτο και κύριο πρέπει να συμμαζευτεί και να νοικοκυρευτεί το αδιαφανές και πολυάνθρωπο σπάταλο κράτος. Να καταργηθούν ή να συγχωνευτούν μεταξύ τους ένα σωρό άχρηστοι και παρασιτικοί οργανισμοί και να απεμπλακεί το συντομότερο δυνατό από το άγος των ελλειμματικών ΔΕΚΟ τύπου ΟΣΕ, συγκοινωνίες κλπ και να δοθεί το βάρος στην ανάπτυξη.

Θα με ρωτήσετε τώρα μέσα σε αυτό το ζοφερό περιβάλλον πώς μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη; Είναι αλήθεια αυτό. Η οικονομία, έχοντας χάσει την ανταγωνιστικότητά της, νοσεί βαρύτατα. Επιπλέον οι πιέσεις που της ασκούνται από τον υψηλότατο, λόγω φόρων κυρίως, πληθωρισμό, μεγεθύνουν το πρόβλημα. Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Οπωσδήποτε μεγαλύτερος έλεγχος και θεραπεία, ει δυνατόν, των στρεβλώσεων της αγοράς, μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας και πολλά άλλα. Σαφώς και θα υπάρξουν αντιδράσεις. Πρώτα πρώτα από το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ της Παπαρήγα που λες και βρίσκονται στις παραμονές της Οκτωβριανής Επανάστασης, δεν υπολογίζουν κανένα και ετοιμάζονται για την τελική έφοδο στα Χειμερινά Ανάκτορα. Και αυτοί μπορεί να ονειρεύονται κομμούνες και κολεκτίβες, αλλά η οργανωμένη κοινωνία και η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να τους επιτρέψει κάτι τέτοιο; Από κοντά και οι Τσιπροαλαβανολαφαζάνηδες, που Κύριος οίδε τι διεργασίες γίνονται στους εγκεφάλους τους και τι επιδιώκουν.

Σίγουρα μπορούν και πρέπει να γίνουν πολλά. Να αρθούν τα πάσης φύσεως εμπόδια και να λειτουργήσει ελεύθερα η αγορά. Να αρθεί το συντομότερο, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, το καμποτάζ. Να ανοίξουν επιτέλους τα κλειστά επαγγέλματα. Να αποκατασταθεί ο υγιής ανταγωνισμός στις αγορές. Να απελευθερωθεί το ωράριο εργασίας των καταστημάτων. Να απελευθερωθεί η αγορά καυσίμων. Να περιοριστεί δραστικά η γραφειοκρατία και να αρθεί κάθε εμπόδιο για την ίδρυση και την αδειοδότηση των επιχειρήσεων. Και τέλος, ίσως θα έπρεπε να είναι πρώτο στην κατάταξη, να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η τεράστια, ανεκτίμητη κρατική περιουσία. Διαφορετικά;

Διαφορετικά, λυπούμαι που το λέω, αλλά ο αδιέξοδος φαύλος κύκλος θα συνεχιστεί. Θα χρειαστεί να παρθούν νέα μέτρα τον Σεπτέμβριο -αλλιώς δεν παίρνουμε τρίτη δόση-, άλλα με τον καινούριο χρόνο και πάει λέγοντας, ενώ πάντοτε θα καραδοκεί ο κίνδυνος της αναγκαστικής επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους ή της χρεοκοπίας. Μόνο που ο λαός δεν αντέχει άλλα βάρη και θα είναι κρίμα να χαθεί και η τελευταία ευκαιρία.